انجمن اندیشه ورزان برنا-شهرستان عسلويه

در این زمان که همه ایران از برف سفید پوش شده و سرمای بی سابقه ای سرتاسر را فرا گرفته، بخش عسلویه به دلیل موقعیت جرافیایی و طبیعت زیبایش را می توان بهشت ایران زمین در زمسان نامید.

بخش عسلويه با 21 روستا و دو شهر نخل تقی و عسلویه دارای جمعیت 54320 نفر  طبق سرشماری سراسری 1385 می باشد بخش عسلویه شامل دو شهر عسلویه با جمعیت بیش از 5000 نفر و نخل تقی با جمعیت بیش از 8050 نفر و 21 روستا می باشد. روستاهای بخش عسلویه که در انتهای استان بوشهر و هم مرز با استان فارس و استان هرمزگان است، در دو مسیر موازی یکدیگر قرار دارند، بدین صورت که در مسیر جاده اصلی بندر لنگه – بوشهر، (بترتيب از شرق به غرب ) روستاهاي بندو، سهمو جنوبی، سهمو شمالی، مروع و سواحل، چاه مبارک بستانو، خیارو (دهستان ناي‌بند به مركزيت چاه‌مبارك)، عسکری، اخند، دهنو، کلات، بزباز، بیدخون، شهر عسلویه (مرکز بخش) و بالاخره شهر نخل تقی  که همگی با فاصله کمی از يكديگر (كل مسير در حدود 35 كيلومتر) و در نزدیک رشته کوه زاگرس قرار دارند. در جانب دیگر و درکناره ساحل زیبا و رویایی خلیج فارس روستاهای خره، کنارخیمه، بنود، زبار، صفیه، بساتین و هاله در كنار منطقه بکر و شگفت انگيز نايبند قرار دارند که به دليل نادر بودن و جامع الشرايط بودن اولين پارک ملی دريايی ايران نام گرفته است.

پارک ملی دریایی نایبند

پارک ملی دریایی نایبند در 300 کیلومتری جنوب شرقی بندر بوشهر و انتهای این استان در بخش عسلویه قرار دارد که از غرب به شهر عسلویه و از شرق به شهرستان پارسیان و از شمال به کوههای زاگرس و از جنوب به خلیج زیبای فارس محدود می شود.

فاصله اندک رشته کوههای سر به فلک کشیده زاگرس و ساحل ماسه ای  درخشان و زیبای خلیج نیلگون فارس ، پوشش گیاهی سرسبز در جای جای منطقه ، دشت هموار  بخش شمالی دشتهای مشجر  و طبیعی واقع در ارتفاعات بخش میانی  پارک نایبند ،کرنش درختان انبوه حرا در میان مد  خور khoor) )بساتین و بیدخون و وجود صخره های مرتفع  دارای ساحل باریک ماسه ایبرای ماهیگیری ،دره های عمیق و صخره ای بخش جنوبی پارک ،درختان کهنسال انجیر معابددر دماغه پارک نایبند، دمای عالی این منطقه که در سردترین اوقات تنها به 6 درجه بالای صفر می رسد ،منطقه عسلویه را در این فصل سرما به مکانی رویایی بدل ساخته است.

  وجود تپه های مرجانی جهت غواصان ،تخمگذاری و جوجه آبزی لاک پشتان دریایی که در کمتر نقطه ای از سواحل صورت می گیرد  باعث جلوه بخشیدن به این منطقه در میان سواحل خلیج فارس شده است.

 اهمیت تاریخی و گذشته درخشان این خطه از کشور عزیزمان را می توان از آثار باستانی به جا مانده از اعصار قدیم پی برد.این منطقه در عصر ساسانیان آباد و یکی از مناطق دیده بانی ( که تا پایتخت تخت جمشید ادامه داشت) بوده و در عصر آل بویه یکی از بنادر مهم و از مراکز صید مروارید در خلیج فارس محسوب می شد.

بندر نایبند  که اکنون خالی از سکنه می باشد در 10كيلومتري جنوب شرقی عسلویه واقع است. این بندر در منابع و مراجع تاریخی به صورت‌های مختلفی ذکر شده است. آنگونه که آقای سلطانعلی سلطانی محقق معاصرمی نویسد: نابد یا ناوبد که یاقوت حموی در كتاب خويش آورده (ج5، ص 193) و به معنی پناهگاه یا حافظ کشتی هاست، چه «بد» (به ضم یا به فتح اول)، یا پت یا پات که لهجه‌ای از آن می باشد، پسوند حفاظت و نگهبانی است.  اگر چنانکه آمده و مقدسی هم گفته است: (احسن التقاسیم؛ مقدسی، ص422) نابند بدانیم باز به معنی محل توقف و بستن ناوها، یعنی کشتی هاست.

در لغت نامه دهخدا آمده است: نای بند:از دهات دهستان تمیمی بخش کنگان شهرستان بوشهر است ،در 85 گزی جنوب شرقی کنگان و 5 هزار گزی جاده شوسه سابق کنگان به لنگه . در جلگه گرمسیری در ساحل دریا واقع است و 216 تن سکنه دارد. آبش از چاه ومحصولاتش غلات ، خرما و تنباکو و شغل مردمش زراعت است.

      بندر نابند در زمان اوج پیشرفت و ترقی سیراف در قرون اولیه اسلامی و تا قرن چهارم هجری (که اهمیتی مانند دبی کنونی در خاورمیانه و هنگ کنگ در شرق دورداشته است) محل توقف و بارگیری و تخلیه کشتی‌های عظیم تجاری (ناوها) بوده و انبار بزرگ کالاهای صادره و وارده به کشور ایران بوده است.

مردم این منطقه از دیر باز به تجارت خارجی و تعامل اقتصادی با دیگر کشورها و در این اواخر با کشورهای حاشیه خلیج فارس می پرداختند.

كشورهايي كه  از ديرباز به مبادله کالا با  هند (كلكته  كه دوري و بعد آن هنوز بين مردم ضرب المثل است.) ، چین ، مالاگا ،  سيلان و زنجبار( كه هنوز بازمانده مهاجران افريقايي) در منطقه ديده مي شوند.

تجارت مروارید که درآمد اصلی مردم در گذشته به شمار می رفت را در فارسنامه ناصری اثر فسایی می خوانیم: و در قدیم نابند تجارتخانه و جای معامله مروارید بوده است که صدفهای درست از دریا آورده دشکسته ، مروارید ها را به تجار می فروختند و صدف ها را در کنار گمرک خانه نابند می ریختند و در سال 1375 نگارنده این فارسنامه ناصری به مصاحبت نواب والا عبدالباقی میزرا ، والی اردستان به بندر نابند رفتم و چندین تل بزرگ و کوچک را از  صدف دیدم و در این چند سال اهالی این ساما ن تل های صدف را به انگلیسیها می فروختند و تمامی آنها را حمل جهازات کرده بردند.»

این منطقه با فرماسیون تپه ماهوری و کوهستانی با هدف حفظ و حراست از اکوسیستم کم نظیر و سیمای فیزیوگرافیک منحصر بفر و ارزشهای زیستگاهی برای کل و بز،قوچ و میش،جبیر و جیرفتی بعنوان گونه های حفاظت شده طبق مصوبه شماره 106 مورخه 7/9/57 از سوی شورای عالی حفاظت محیط زیست بعنوان منطقه حفاظت شده نای بند انتخاب و معرف گردید.

متعاقب آن جهت حفاظت از جنگلهای حرا خلیج نایبند و در راستای حفاظت از ده درصد جنگل های کشور بخشی از سواحل و خورهای خلیج نایبند از سوی شورای عالی مصوبه شماره 244 مورخ 15/10/78 بعنوان منطقه حفاظت شده انتخاب گردید.خلیج نایبند به عنوان یکی از ارزشمندترین زیستگاههای دریایی خلیج فارس به همراه بخش وسیعی از مناطق حفاظت شده نایبند و حرای خلیج نایبند در بیست و چهرمین جلسه شورای عالی حفاظت محیط زیست مورخه 27/12/82 به پارک ملی دریایی ارتقاء و تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت.

     جنگل حرا

جنگل حرا يكي از شگفتي‌ها و زيبايي‌هاي طبيعت خليج‌فارس در پارك ملي دريايي نايبند است آب آرام و بي صدا در لابه‌لاي سرشاخه‌هاي هميشه بهار و سرسبز اين درختان آراميده است و تنها موجي كه بر دل صاف و شفاف آب نقش مي بندد و موجي است كه از حركت قايق روي آن نقش مي گيرد. رقص درختان زير آب در هنگام مد، و آمد و شد پرندگان دريايي هنگام جزر، يكي از بكر‌ترين صحنه‌هاي خلقت است كه براي هميشه در ذهن باقي مي ماند.

     سواحل جنوبي ايران با مناطق خشك و دريايي و آب شور شناخته شده است‌، ‌اما نكته شگفت انگيز اين منطقه گياهي است‌كه بي نياز به آب شيرين روييده مي‌شود. به روايتي اين گياه اسطوره‌اي از اشك چشم حضرت آدم‌(ع) روييده است‌، ‌به افتخار دانشمند شهير ايراني، بو علي سينا، حراHara)) نامگذاري شده است.

   حرا داراي برگهاي سبز‌، ‌چند ساله‌، ‌پايا و نوعي ريشه‌هاي هوايي فراوان است كه به‌طور عمودي از لجن بسته خارج مي شود و عمل تنفس و هواگيري انجام مي دهد. فصل گل‌دهي آنها در ماههاي اسفند و ارديبهشت انجام مي‌شود. از مشخصات اين گياه آن است‌كه دانه‌هاي آن قبل از پراكنده شدن‌، ‌قسمتي از رشد خود را در داخل ميوه انجام مي‌دهد ‌و زماني كه آن تخم گياه در آب قرار گيرد پوست آن باد مي‌كند و شكافته مي‌شوند. در كنار اين گياهان جانداران دوزيستي زندگي مي كنند كه با ايجاد سوراخ‌هايي تهويه را در سطح فوقاني‌گل ولاي ميسر مي‌سازند. گِل خورك((Gel Khorak‌ از سخت پوستان ريز يا آبزيان كوچك‌ و همچنين گياهان تغذيه مي‌كنند‌. در عين‌حال خود نيز طعمه‌اي براي بسياري از پرندگان و ماهيان شكاري در زيستگاههاي حرا در پارك ملي دريايي نايبند محسوب مي‌شود اين امر باعث نظم در چرخه زنجيرةغذايي موجودات اين جنگلهاست‌. ‌شدت برخورد امواج در محدوده جنگلهاي حرا ملايم هستند و عمل جزر و مد به آساني صورت مي‌گيرد و به صورتي كه در زمان جزر‌، ‌ريشه‌هاي اين درخت به حالت ميخي شكل در‌آمده و به هنگام مد دريا در نواحي عميق‌تر آن تاج‌درخت در زير آب غوطه‌ور مي‌ماند.

     80 درصد آبزيان خليج‌فارس دوره تخم ريزي خود را در جنگلهاي حرا مي‌گذرانند‌. به همين دليل اين منطقه 3 عنوان جهاني، منطقه حفاظت شده بين المللي، ذخيره گاه زيست كره و تالاب بين المللي دارد. ‌اكوسيستم جنگلهاي‌حرا، درختاني است‌كه در آب در‌يا رشد مي‌كنند و اكوسيستم پر بازدهي را مي‌سازند.

     بسياري از گونه‌هاي آبزي و حيات وحش مستقيم و غير مستقيم به حرا وابستگي دارند. اين جنگلها در پيرامون خود محيط مناسبي را براي رشد و پرورش ماهيان فراهم مي كنند. اكوسيستم دريايي حرا به دليل استفادة، انسان و سوخت و تغذيه دام، بسيار حايز اهميت است.

     اين جنگلها به زيستگاه بسيار مناسبي براي پرندگان مهاجر در فصول سرد تبديل شده اند. در ساير فصول نيز كه پرندگان بومي محل مناسبي براي ادامه حيات نمي يابند، به اين جنگلها پناه مي آورند. غير از پرندگان آبزي، آبچر و مهاجر، در منطه نايبند، خزندگان و حتي برخي از بندپايان و دو كفه‌ايها نيز در ميان اين جنگلها ديده مي شود. لاكپشتهاي سبز و عقابي از جمله جانداران ويژه اكوسيستم جنگلهاي حراي نايبند هستند. حواصيل بزرگ هندي، حواصيل سبز و خاكستري، فلامينگو، پليكان، انواع سليم، عقاب ماهيگير، كفچه نوك كاكايي و انواع ديگري از پرندگان در اكوسيستم‌هاي حراي نايبند زيست مي كنند.

     آب در طول شبانه روز در اين جنگل 2 بار عقب نشيني مي‌كند و 2 بار پيشروي. اين عمل مداوم شرايط زيستي ويژه‌اي به اين جنگل دريايي مي بخشد. جوامع جنگلي حرا در طول ميليون‌ها سال موفق شده‌اند تا سازگاري اعجاب انگيزي با آب شور دريا و سواحل جزر و مدي پيدا كنند. اين گياهان نمي‌توانند دماي كمتر از 5 درجه سانتي‌گراد را تحمل كنند، ضمن اينكه شوري بين 20تا32 در هزار براي رشد آنها مناسب است. اين گياه يكي از مقاومترين گونه محسوب مي شود كه در پارك ملي دريايي نايبند رشد يافته‌اند و مكاني بسيار زيبا براي گذران وقت فراغت بدور از هياهو و در كمال آرامش به شمار مي رود.

     اجتماعات حرا در پارك ملي دريايي نايبند با وسعت 39 هكتار وسیعترين اجتماعات حرا در مدارهاي بالاي 27 درجه در خليج فارس محسوب مي شود و به عنوان آخرين مجموعه انبوه و وسيع از اين درختان در جنوب غربي آسيا شناخته مي شوند.

نگاء سرسبزي در كنار دريا

در جنوب پارک نایبند منطقه ای سرسبز و ماسه ای به نام نگاء با وسعت بیش از 45 هکتار وجود دارد که به دلیل ناشناخته بودن و عمر کوتاه سرسبزی اش بکر و زیبا باقی مانده است.این منطقه میان دو استان بوشهر و هرمزگان قرار دارد.اکنون این منطقه میعادگاه مسافران و خانواده هایی است که در کنار ساحل نیلگون خلیج فارس مکانی سرسبز و آرام را جهت تفریح و استراحت انتخاب می کنند.

آیا مطلب طولانیه؟؟؟

 کسانی که مایل به مسافرت به عسلویه هستند و خواهان دیدن جاهای بکر آن هستند ....در قسمت نظرات اعلام فرمایند.

انجمن اندیشه ورزان برنا برای همکاری اعلام آمادگی  می نماید....