گزارشی مربوط به وضعیت زیست محیطی پارک ملی نایبند و عسلویه در سال 1388

اصل گزارش در سایت کانون دیده بانان زمین http://www.earthwatchers.org/asalouyeh-nayband-26.html

 کانون دیده بانان زمین در اواخر اسفند ماه سال گذشته ( 1387) بازدیدی از تنها پارک ملی دریایی ایران داشت با این هدف که این گزارش ، حسن ختامی بر گزارش های سال 87 13ما باشد . ولی متاسفانه بازدید از برخی نقاط این پارک ملی دریایی (عرصه های خشکی) ، نشان از تخریب های گسترده بویژه در خلیج نایبند می داد و شنیده های ما از عملکرد تاسیسات عسلویه بسیار تاسف بار بود . اگر چه زیبایی های بسیاری نیز در منطقه هنوز مشاهده می شد ولی تخریب ها گسترده تر می نمود. از این رو بر آن شدیم که گزارش خود را به مناسبت روز زمین Eerth Day ارائه دهیم تا جشن نوروز و اولین ماه بهار به کام دوستداران محیط زیست این سرزمین تلخ نشود .

اما قبل از پرداختن به گزارش ، نکاتی قابل ذکر است و آن اینکه :
مسابقه استحصال نفت و گاز کشور های خلیج فارس ( به زعم سایت عسلویه ) مدت هاست شروع شده است . گرچه شرکت در این مسابقه برای دولت های منطقه ، یک برد محسوب می شود ولی بدون شک بازنده عمده آن مردم این مناطق هستند و نتیجه آن جز تهی کردن حیات از خلیج فارس چیزی در بر ندارد. این یک پیشگویی نیست بلکه واقعیتی تلخ از واکنش طبیعی محیط زنده خلیج فارس در برابر آلودگیهای بوجود آمده است.
شایان ذکر است کانون دیده بانان زمین به مناسبت روز جهانی تالاب ها در بهمن ماه 1385 ( فوریه 2007) بیانیه ای تحت عنوان " ضرورت حفاظت جدي از تالاب ها و ديگر اکوسيستم هاي نادر و غير جايگزين در سواحل خليج فارس و درياي عمان در مقابل آلودگي هاي نفتي و تعرض ها " منعکس کرد . در آن سال شعار کنوانسیون رامسر چنین بود : " آيا فردا بر سر سفره هايمان ماهي خواهيم داشت ؟ " و ما اضافه کردیم : " آيا آيندگان از منابع حياتي بسيار با ارزش خليج فارس بهره اي خواهند داشت ؟ " در همین بیانیه نگاهی نیز به آلودگی های نفتی خلیج فارس از سال 1380 تا سال 1385 داشتیم که از آن جمله است :

ïوارد شدن بیش از 650 هزار بشکه مواد و ضایعات نفتی دربهمن و اسفند ماه 1380 به تالاب شادگان و نفوذ نفت به نخلستان ها و همچنین تلف شدن هزاران پرنده مهاجر و ماهی در تالاب بين المللي شادگان

ïورود فاضلاب هاي صنعتي پترو شيمي رازي ، بندر امام و پالايشگاه و پترو شمي آبادان در اریبهشت 1382 و بروز آلودگي های زيست محيطي در" اروند رود "

ïآلودگی بیش از 100 هکتار از جنگل های حرا به دوده های سیاه ناشی از آلاینده های معلق در هوا در خلیج نایبند در شهریور ماه 1383

ïانتقال35 هزار متر مکعب زباله های نفتی ( منطقه گیسی آبادان ) در دیماه سال 1383 به تالاب شادگان .

ïگرچه این خبر از سوی کانون دیده بانان زمین اعلام شد و در تیرماه 1384 نیز دیده بانان زمین گزارش نتایج حاصل از آزمایش این زباله های نفتی و اثرات مهلک آن را در اختیار سازمان بازرسی کل کشور قرار داد، اما متاسفانه هیچگونه اقدامی جهت خنثی سازی آن صورت نگرفت .

ï آلودگي نفتي در 25 کيلومتر از سواحل بوشهر ا در دیماه 1383 .

ïجاری شدن 60 هزار بشکه معادل 10میلیون لیتر مواد نفتی به مدت 32 ساعت در بیابان های ماهشهر در بهمن ماه 1383

ïآلودگی وسیع نفتی در جزیره خارک به دلیل نشت نفت از خطوط لوله فروزان در دیماه 1384

ïدر سال 85 معاون دفتر محيط زيست دريايي سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که در منطقه عسلويه و خليج نايبند فاز هاي 12 و 13 طرح توسعه پارس جنوبي در حال اجرا است و چندين اسکله و بندر با پيشروي در دريا احداث و صد ها تن سنگ و خاک براي طرح توسعه اين بخش در دريا تخليه شده است.... مجتمع هاي شيميايي و پترو شيمي ضايعات و پساب هايي با حجم بسيار بالا ، توليد و بدون هيچگونه تصفيه مستقيماً به دريا تخليه مي کنند. وی به مجتمع پالايش گاز فاز6 پارس جنوبي که توسط شرکت آجيپ ايتاليا ساخته شده اشاره می کند که اين مجتمع حدود يک سال است که روزانه 5 تا 6 تن محلول شيميايي کاستيک يا سود سوز آور را مستقيماً به دريا تخليه مي کند اين پساب ها آنقدر زياد است که تا شعاع صد متري هر گونه موجود زنده را از بين برده است. همچنين لوله گذاري و انفجار هاي متعدد براي احداث اين سازه موجب از بين رفتن مرجان ها شده است."

درکمال حیرت این معاونت در مورد این تخریب ها و آلودگی های فاجعه بار و وسیع مانند یک خبر نگار برخورد کرده و نمی گوید که به عنوان مسئول سازمان متولی حفظ محیط زیست این کشور در جلوگیری از این تخریب ها و آلودگی ها چه اقدامی انجام داده است و مانند یک تماشاچی تنها خبر این آلودگی ها را می دهد .

گسترش فجایع ناشی از آلودگی های نفتی و پتروشیمی در فاصله زمانی 85 تا به امروز ( 1388 )

ïمرداد 1386 برخی از فجایع به بار آمده در ارتباط با تخلیه پسماند های پتروشیمی های "رازی" و " امام خمینی " به داخل خلیج فارس فاش می شود. رئيس بيمارستان ماهشهر به تولد تعداد زیادی كودكان ناقص‌الخلقه اشاره مي كند . نماینده مجلس نوزادان ناقص‌الخلقه را محصول فاضلاب پتروشيمي‌ ها می داند و صیادان ماهشهر از ماهی های ناسالم منطقه می گویند .

ïمرداد 1386( 3 مرداد ) لجن هاي نفتي باقي مانده در مخازن ذخيره نفت کوره در محوطه توانير ( بندر عباس) به دريا تخليه می شود و منطقه اي به طول 8 کيلومتر و عرض 100 متر از نوار ساحلي توانير به سمت شرق و تا نزديکي بندر باهنر آلوده می شود

ï اردیبهشت 87 ( 22 اردیبهشت ) آبهاي ساحلي گناوه به ضايعات نفتي آلوده شده و گفته شد ضایعاتی که به ساحل مي‌آيد زير آفتاب ذوب مي‌شود و آلودگی وسیع محیطی را بوجود آورده است .

ï فروردین 87 ( 22فروردین ) رييس اداره بندروكشتيراني جزيره خارك استان بوشهر اعلام کرد که مهارنشدن نشت نفت از سكوهاي نوروز به دريا باعث شده تا سه كيلومتر مربع از آبهاي خليج فارس حد فاصل سكوهاي نوروز دچار آلودگي نفتي شد

ï بهمن 87 مدارس سواحل استان هرمزگان به دلیل بوی تعفن ماهی مرده از کشند قرمز تعطیل شوند .

ï معاون محيط زيست دريايي سازمان حفاظت محيط زيست در اسفند 87 اعلام کرد که حدود 30 تن از آبزيان سواحل ايران در اثر پديده کشندقرمز از بين رفته اند.

علاوه بر موارد فوق کانون دیده بانان زمین در مشاهدات و بررسی های اخیر خود(اواخر اسفند 1387 ) به نکات دیگری در رابطه با تخریب ها و آلودگی های تاسیسات عسلویه برخورد کرد که به برخی از آنها اشاره می شود :

ëبیش از 30 مشعل (فلر های صنایع گازی) در عسلویه شعله ورند و ابر سیاه حاصل از دوده ها در فضا منتشر می شود و همانگونه که در تصاویر ضمیمه مشاهده می شود از جای جای پارک ملی نایبند و حتی تا بنادر طاهری و بعد از آن قابل مشاهده است این در حالی است که شرایط شرجی وجود نداشت و باد در منطقه می وزید . در شرایط هوای گرم و بدون باد و با رطوبت نسبی بالا( یعنی شرایط غالب منطقه ) هوای بسیار خفقان آور و طاقت فرسایی بوجود می آید که تاکنون موجب بروز بیماری های تنفسی و بیماری های دیگر در میان مردم منطقه شده است .



² صنایع گاز و پتروشیمی بدون حفظ هیچگونه حریم و فاصله از سواحل خلیج فارس تاسیسات خود را مستقر کرده و شواهد نشان می دهند این پیش روی ها به سوی دریا و پارک ملی دریایی نایبند در حال گسترش است .

²ماده مرگ آور کاستیک Castic از سوی این صنایع همچنان به دریا ریخته می شود. کاستیک ماده ای است که 98 درصد سود سوز آور و 2درصد کربنات سدیم دارد . تاکنون میلیون ها متر مکعب از این ماده سمی در خلیج فارس تخلیه شده است .

² بخار گوگرد H2S بوسیله دود کش های متعدد در فضای شهر و اطراف پراکنده می شود که گاز نسبتاً بی رنگی است و بوی سنگین آزار دهنده ای را به مشام می رساند .

²سوزاندن مشتقات سنگین ضایعات پتروشیمی ( Burn pit ) در شب، موجب انتشار بوی بسیار بد و زننده در هوا می شود که آثار آن بر سلامتی مردم تا کنون اعلام نشده است .

² واحد خنثی سازی (NEUTRALIZATION ) برای بی اثرکردن پساب هایی که قرار است وارد دریا شوند، ایجاد شده اما از آنجا که اسید هایی که صرف خنثی سازی می شود به دستگاه ها آسیب می رساند، این واحد تعطیل است و ترجیح داده شده است آبزیان و مردم صدمه ببینند ولی دستگاه ها سالم بمانند .

²پترو شیمی " مبین " که ملزم به تصفیه پساب های همه پتروشیمی ها ی منطقه بوده است . ولی بعد از دو سال نه تصفیه خانه آن به کار افتاده است و نه دستگاه زباله سوز و مدت دو سال است که پترو شیمی " مبین " همه پسماند های بسیار خطرناک مرگ آور را بدون هیچ نوع فر آیند تصفیه درخلیج فارس و یا در محیط های اطراف رها می کند .

²پترو شیمی مبین تاکنون بیش از ده ها هزار مترمکعب پسماند صنعتی و هزاران لیتر آب سنگین صنعتی در ساحل و آبهای خلیج فارس بدون هیچ فر آیند پاکسازی رها کرده است . از آن جمله ماده سمی " ارسنیک" . شایان ذکر است ارسنیک درون بدن ماهی ها نفوذ می کندو مصرف این ماهیهای آلوده خطر ابتلا به سرطان را برای انسان به همراه دارد . بعلاوه دفع هیدرو کربن های آروماتیک و غیر آروماتیک با زنجیره های کربنی طولانی در آب موجب شکسته شدن پیوند دوگانه آنها می گردد .این واکنش منجر به ایجاد پیوند هیدروژنی میان این ترکیبات و اکسیژن آب شده و در نتیجه این واکنش ها ، ترکیبات سرطان زا یی در آب بوجود می آید که به شدت ماهی ها و میگو های منطقه را آلوده می کند.از آنجا که این ترکیبات در بافتهای چربی ذخیره شده و دفع نمی شوند در مصرف کننده نهایی که انسان می باشد به مقدار بیشتری ذخیره شده و موجب بروز انواع سرطان ها می گردد.

² نفوذ MTBE درو ن آب و خاک . MTBE. ماده ای است که به بنزین اضافه می شود و در بسیاری از کشور ها استفاده از آن ممنوع شده است . ولی در کشور ما شرکت ملی صنایع پترو شیمی تولید آن را چند برابر کرده است و برنامه هایی برای احداث واحد های جدید تولید این ماده تدوین می نماید . MTBEاز نظر بیو لوژیکی یک ماده مقاوم در آب و خاک شناخته شده بویژه آنکه در محیط های غیر هوازی تخریب بیولوژیک آن بسیار کند است . MTBE به سرعت جذب گلبول های قرمز شده و با توزیع یکنواخت در بدنه ساختمان سلول ها بویژه در کلیه و ریه آنها را تخریب می نماید.

² همانگونه که اشاره شد پسماند های جامد بسیار خطرناک در مناطق مختلف منطقه رها می شود که از آن جمله منطقه ای به نام " اخگر " یا " اختر " است در 25 کیلومتری عسلویه که متاسفانه برخی مردم محلی جهت بازیافت برخی از اقلام آن با چنین زباله های خطر ناکی در تماس هستند .

² انباشت گوگرد در ده ها هکتار از اراضی اطراف عسلویه انجام شده و می شود که باعث انتشار گاز۲ CO در هوا می شود و هنگام بارندگی ، باران های اسیدی را ایجاد می کند .

²علاوه بر آلوده سازی های فاجعه انگیزی که به برخی از آن ها اشاره شد ، قدرت های نفتی عسلویه برای توسعه فیزیکی خود در مرحله اول 100 هکتار از 400 هکتار جنگل های حرا را با اجازه سازمان حفاظت محیط زیست صاحب شده اند و این غیر از جاده سازی و تکه تکه کردن اکوسیستم واحد یکپارچه این جنگل ها بوده است که امیدی به پایان این جاده سازی های فله ای نمی رود .

تصاویری چند از آلودگی هوا و تخریب های جنگل های یگانه حرا در عسلویه و پارک دریایی نایبند



پارک ملی دریایی نایبند کجاست ؟

پارک ملی دریایی نایبند با مساحت 49815 هکتار(ماخذ : اطلس مناطق حفاظت شده ایران چاپ 1385 ) در دو استان بوشهر ( بخش عسلویه شهرستان کنگان ) و هرمزگان( شهرستان پارسیان بخش کوشکنار ) قرار دارد . مجموعه پارک ملی دریایی زیر نظر اداره کل محیط زیست شهرستان کنگان می باشد. با یک محیط بانی در نزدیک روستای " بنود " با ده محیط بان . حدود 27 هزار هکتار این منطقه دریایی و بقیه خشکی است.

بخش شمال غربی پارک دریایی نایبند محدود به روستای " بیدخون "(در زبان محلی بردخون نامیده می شود) و تاسیسات سمّی عسلویه است و بخش شرقی آن در قسمت خشکی " کوشکنار " و در قسمت خشکی – آبی جنوب بندر " تِبن " است که به زودی زود در همین بخش شرقی ، صنایع دیگری چون آلو مینیوم (صنعتی که آب ، هوا و خاک را آلوده می سازد و لجن های قرمز از آلاینده های خطرناک شناخته شده آن است ) ، فولاد و صنایع جانبی دیگر نیز ایجاد خواهد شد .

در سال 1357 (7/9/57 ) خلیج نایبند همراه با بخشی از دماغه نایبند با با مساحت 19500 هکتار ( ماخذ : مناطق حفاظت شده ایران – هنریک مجنونیان - سازمان حفاظت محیط زیست – چاپ 1379 ) به عنوان منطقه حفاظت شده نایبند در فهرست مناطق حفاظت شده ایران قرار می گیرد . این منطقه همراه با مناطق دیگر از جمله دماغه نایبند و بخشی از آبهای خلیج فارس در سال 1383 به عنوان اولین پارک ملی دریایی ایران ثبت و اعلام می شود .